Jacob agus Wilhelm Grimm, 1812
Tráth den saol bhí athair, máthair agus triúr páistí ina gcónaí ar fheirm. Lá amháin rinne an t-athair muc a mharú agus chonaic beirt de na páistí is sine é. Nuair a tháinig fonn spraoi orthu tráthnóna, dúirt buachaill amháin leis an bhuachaill eile: “tusa an mhuc, mise an búistéir”. Tharraing sé scian amach agus ghearr sé scornach a dhearthár gur mharaigh sé é.
Bíp! Bíp! Bíp! Thosaigh an t-aláram ag bualadh. Thóg sé tamall orm mo shúile a chur i bhfócas agus an cnaipe múchta a aimsiú. 04:07 a bhí ar an chlog. Is cuimhin liom a cheapadh, cad ina thaobh a bhfuil an t-aláram ag bualadh ag am chomh haisteach seo? Bíonn sé socraithe agam le haghaidh 05:00 mar is maith liom tús luath a chur leis an lá. Ach níl sé 05:00 go fóill. Bhuel, cibé ar bith, tá mé dúisithe anois. Tá sé chomh maith agam tús níos luaithe fós a chur leis inniu.
Tá sé ag screadaíl ar bhealach a chuirfeadh isteach ort. D’aon ghnó a dhéanann sé sin, tá éilimh aige nach maith leis a chur ar athló. An dúch a athrú! An páipéar a athlíonadh! É a mhúchadh agus a chur ar siúl arís! Tá sé mar a bheadh peata tí agus Tamagotchi in aon cholainn amháin: mórán riachtanais ar bheagán buíochais. Agus ní raibh uaim ach doiciméad aon leathanaigh! Ach anois tá an bheirt againn in adharca a chéile arís sa seomra bídeach brothallach seo ina gcónaíonn an printéir.
Tá físchomhdháil ar siúl i gcomhlacht ilnáisiúnta. Tá daoine as iliomad tíortha Eorpacha páirteach inti. Tá an comhrá ag teacht chun deiridh agus níl fágtha ar an chlár ach dáta don chéad fhíschomhdháil eile.
Gearmánach: “An bhfuil gach duine sásta físchomhdháil eile a dhéanamh Déardaoin, 8 Bealtaine?”
Polannach: “Ní féidir linne, lá saoire againn é.”
Francach: “Ná linne, lá saoire é freisin.”
Sasanach: “Is oth liom, lá saoire abhus é chomh maith.”
Gearmánach (lena chomhghleacaí): “Cén fáth nach lá saoire é againne?”
Comhghleacaí an Ghearmánaigh: “Toisc gur buaileadh ár sinsir sa chogadh, a thaisce.”
(Tá an scéilín seo goidte agam ó rud a chonaic mé ar Facebook.)
Bhí beirt ar an traein, iad suite ar aghaidh a chéile. Dhá ríomhaire glúine oscailte acu. Dhá ghuthán cliste ar an bhord. Dhá chupán caife Starbucks taobh leo. Léine bhán agus casóg dhubh orthu araon, carbhat air siúd, gan carbhat uirthi féin. Bhí siad sáite ina gcuid ríomhairí, ag clóscríobh leo.
Tar éis tamaill, ba léir gur tháinig tuirse ar an fhear. Stad sé de bheith ag clóscríobh, bhain sé searradh as féin agus chuaigh chun comhrá lena chomhghleacaí ban.
Nuair a thit an tóin as an Aontas Sóivéadach 1991, cheap muid gur daonlathas normálta a bheidh sa Rúis feasta agus go mbeidh deireadh lena cuid mianta impiriúla. Bhí dul amú orainn. Tá mathúin na Rúise ag múscailt arís agus, le cúpla bliain anuas, tá sé ag iarraidh na tíortha máguaird a tharraing ar ais isteach ina sféar smachta féin. Is í an Úcráin an íospartach is deireanaí. Bhí íospartaigh eile roimpi (ina measc an tSeoirsia in 2008, a ndearnadh trácht ar a cás ar an bhlag seo cheana) agus beidh íospartaigh eile ina diaidh. Tá an chuma ar an scéal go mbeidh an saol mór in adharca leis an Rúis go ceann tamaill mhaith amach anseo. Más ea, ní mór trí fhíric bhunúsacha i leith na Rúise a thuiscint.
Tá sé mar phrionsabal seanbhunaithe ar mhéarchlár an ríomhaire go bhfreagraíonn cnaipe amháin do litir amháin. Má bhrúnn tú an cnaipe R, gheobhaidh tú an litir R, agus mar sin de. Fiú sna teangacha a úsáideann litreacha maisithe sa bhreis ar A – Z, mar shampla Ü na Gearmáinise nó Ç na Fraincise, tá cnaipí ar fáil ar mhéarchláir na teanga sin chun na litreacha a scríobh in aon bhrú amháin. Is í an bhunriail ná, litreacha a úsáidtear go minic, ba cheart bheith ábalta iad a scríobh le cnaipe amháin seachas le teaglaim cnaipí.
Ach, i measc teangacha náisiúnta oifigiúla na hEorpa, tá teanga amháin nach bhfuil a leithéid de mhéarchlár ar fáil inti. Is ea, thomhais tú i gceart é, is í an Ghaeilge an teanga. Sna méarchláir a bhíonn ar fáil don Ghaeilge faoi na gnáthchórais oibriúcháin ar nós Windows, bíonn dhá chnaipe (ar a laghad) ag teastáil chun na litreacha Á, É, Í, Ó, Ú a scríobh; AltGr + an litir lom de gnáth. Nach aisteach nár rith le haon duine riamh go bhfuil sé seo amscaí agus go bhféadfaí réiteach níos oiriúnaí a chur i dtreo?
Ar an lá seo 24 bliain ó shin, 17 Samhain 1989, thosaigh eachtra thábhachtach i stair Phoblacht na Seice – nó na Seicslóvaice, mar a bhí ag an am: Réabhlóid na Veilbhite. Chuir an réabhlóid shíochánta seo deireadh le deachtóireacht na gcumannach sa tír.
Fiú roimh an dáta sin, bhí cúrsaí ag corraí sa tSeicslóvaic féin agus sna tíortha cumannacha eile máguaird. Bhí léirsithe frithchumannacha ar siúl cheana féin isteach is amach ó mhí Dheireadh Fómhair 1988. Ach ba ar an dáta seo, 17 Samhain 1989, a tharla an léirsiú ba thábhachtaí i lár na cathrach i bPrág. Chuir na húdaráis faoi chois go fuilteach é, rud a mhúscail an pobal chun gnímh. Chuathas i mbun stailce agus cuireadh eagraíochtaí ar bun chun brú a chur ar an rialtas.
Seans nach raibh a fhios agat gurb ann do leabhar dar teideal Fréamh an Eolais. Is ciclipéid eolaíochta agus teicneolaíochta é ina bhfuil breis is 700 leathanach agus breis is 7,000 iontráil, ó Atmaisféar go Zó-eolaíocht. Saothar saoil Matt Hussey é a d’fhoilsigh Coiscéim le déanaí.
An fáth a bhfuil mé á rá seo leat ná go ndearnadh rud le déanaí leis an leabhar seo nach ndearnadh le haon leabhar riamh roimhe: rinneadh é a Vicipéidiú. Tá an t-údar agus an foilsitheoir tar éis cóipcheart an leabhair a scaoileadh uathu agus thug siad cead an t-ábhar ar fad a ionchur i Vicipéid (= leagan Gaeilge de Wikipedia). Kevin Scannell a rinne an obair theicniúil chun an t-ábhar a iompú go formáid Vicipéide agus é a ionchur ann. Seoladh an toradh le troimpéad i mBaile Átha Cliath inniu sa Science Gallery. (Bhí lámh ag mo chara Ciarán Ó Bréartúin sa scéal freisin, agus thug COGG cúnamh chun an ócáid seolta a eagrú.)
Dé hAoine, beidh saoránaigh Phoblacht na hÉireann ag vótáil i reifreann maidir le deireadh a chur leis an Seanad. Ach tá ceist níos tábhachtaí taobh thiar de cheist an reifrinn, ceist níos ginearálta. Cén sórt parlaiminte ba cheart a bheith ag tír ar bith? Ceann aonseomrach nó ceann désheomrach? Agus más désheomrach, cén eochair ba cheart a úsáid chun feisirí a thoghadh don dara seomra? Is iomaí tír ar domhan a bhí cráite ag an cheist seo ag staid éigin dá stair.
RSS